Σύντομη παρουσίαση του προγράμματος LM-DP (Ελλάδα)

1. Υπό την αιγίδα ενός γαλλικού συλλόγου, του Collectif L’Unite du Droit (Σύλλογος Η Ενότητα του Δικαίου, unitedudroit.org), του οποίου το LM-DP απετέλεσε ανεξάρτητο εργαστήριο, και με πρωτοβουλία του Καθ. Mathieu Touzeil-Divina, προτάθηκε το Μάρτιο του 2012 η ίδρυση ενός παρατηρητηρίου ή εργαστηρίου συγκριτικού δημοσίου δικαίου γύρω από τη Μεσόγειο, του Μεσογειακού Εργαστηρίου Δημοσίου Δικαίου (LM-DP). Στη συνέχεια, δέκα καθηγητές – από όλες τις ακτές της Μεσογείου – αποφάσισαν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Επιπλέον, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα δεχθήκαμε την επιστημονική υποστήριξη προσωπικοτήτων διεθνούς εμβέλειας, όπως των κκ. Καθηγητών Sabino Cassese και Pierre Delvolvé , καθώς και των κκ. Συμβούλων Amine Benabdallah & Antoine Messarra και του Προέδρου Νικολάου Σακκελλαρίου.

2. Πλέον (από την 21^η Οκτωβρίου 2016), το LM-DP είναι σύλλογος με δική του νομική προσωπικότητα. Έχει ήδη εκδόσει πολλά τεύχη της Μεσογειακής Εφημερίδας Δημοσίου Δικαίου, η οποία δημιουργήθηκε το 2013. Επίσης, έχει διοργανώσει ή συνδιοργανώσει πολλά συνέδρια και ημερίδες, μεταξύ των οποίων:

• Σύνταγμα & Αραβική Άνοιξη (2012),
• Πρώτα βιβλιογραφικά στοιχεία Μεσογειακού Δημοσίου Δικαίου (2013),
• Δικαιώματα των γυναικών & Αραβικές επαναστάσεις (2012-2013),
• Louis Rolland, ο Μεσογειακός (2014),
• Συνταγματική(ές) δικαιοσύνη(ες) στη Μεσόγειο (2015),
• Επιρροές και διασταυρώσεις στη Μεσόγειο (2015),
• Υπάρχει ένα Μεσογειακό δημόσιο δίκαιο; (2015-2016),
• Δίκαιο & Θρησκεία στη Μεσόγειο (2016),
• Δημόσια(ες) υπηρεσία(ες) στη μεσόγειο (2017).

3. Παρότι, από άτυπο ερευνητικό δίκτυο που ήταν αρχικά, εξελίχθηκε σε σύλλογο με νομική προσωπικότητα, το Μεσογειακό Εργαστήριο Δημοσίου Δικαίου δεν άλλαξε τους αρχικούς του στόχους. Στην καρδιά του ρεύματος του νομικού πλουραλισμού (ή των νομικών πλουραλισμών), το LM-DP επιδιώκει: «τη σύγκριση των συγκρίσεων» και, μακροπρόθεσμα, την σύνταξη της πρώτης Μελέτης Μεσογειακού Δημοσίου Δικαίου.

4. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα αφορμώνται από την επίγνωση της σύγχρονης τάσης παγκοσμιοποίησης του Δικαίου. Πώς υλοποιείται η τάση αυτή στις χώρες της Μεσογείου; Σηματοδοτεί άραγε το τέλος του εθνικού κράτους; Πώς αντιμετωπίζεται η εξέλιξη αυτή από το εθνικό δημόσιο δίκαιο στις διάφορες μεσογειακές χώρες; Βαδίζουμε άραγε προς μία ηγεμονία των ανεξάρτητων οργάνων και αρχών; Στο πλαίσιο αυτό βρίσκουν ισχύ τα θεμελιώδη δικαιώματα ή αντιμετωπίζουμε πλέον ένα αμιγώς οικονομικό δίκαιο;

5. Επιπλέον, μοιραζόμαστε μία θλίψη για τη μεθοδολογική φθορά του συγκριτικού δικαίου, που μοιάζει όλο και περισσότερο με μία απλή παράθεση μελετών, σε αντίθεση με μία πραγματική επιστημονική αντιπαράθεση δικαιϊκών συστημάτων. Ωστόσο, η σύγκριση δεν συνίσταται μόνο στην περιγραφή, αλλά και στην ανάλυση, την κριτική, την πρόταση… Μία αναπτέρωση της δυναμικής της συγκριτικής μεθοδολογίας παρίσταται λοιπόν επιβεβλημένη. Προς τουτο, προτείνουμε ένα εναλλακτικό modus operandi: δεν θα πρόκειται πλέον για μία ομάδα η οποία –μόνη – είτε θα μελετά το δίκαιο της χώρας της είτε θα πραγματοποιεί μία συγκριτική μελέτη. Για τους σκοπούς της έρευνάς μας, περισσότερες ομάδες θα πραγματοποιούν παράλληλα την ίδια συγκριτική μελέτη. Στο επόμενο στάδιο, μία άλλη ομάδα θα προχωρεί στη σύγκριση των συγκρίσεων, ρίχνοντας έτσι φως (ή φωτισμούς) όχι μόνο στις ομοιότητες αλλά και στις διαφορές μεταξύ των επιμέρους μελετών, όπως επίσης και σε τυχόν προδιαθέσεις ή ιδελογικές προκαταλήψεις που εκφράζονται σε αυτές, ακόμη και σε πιθανές διαφορές μεταξύ νομικών συστημάτων και νομικής εκπαίδευσης κλπ. (έτσι το LM-DP εντάσσεται μεθοδολογικά στο επιστημονικό κίνημα Law as Culture, αρνούμενο την απομόνωση του δικαίου από το ευρύτερο πλαίσιό του, στην οποία υποπίπτουν πολύ συχνά οι συγκριτικές μελέτες ιδιωτικού δικαίου). Επιπροσθέτως, οι επιμέρους ομάδες δεν θα αποτελούνται από τα ίδια πρόσωπα ούτε θα έχουν στη διάθεσή τους τις ίδιες ακριβώς πηγές (κυρίως λόγω της γλώσσας στην οποία έχουν συνταχθεί οι πηγές αυτές και της έλλειψης διαθεσιμότητάς κάποιων στο διαδίκτυο ή στο ευρύτερο κοινό). Επομένως, οι διαφορές μεταξύ των επιμέρους μελετών μπορεί να αποδειχθούν ουσιώδεις. Το να αρνηθεί λοιπόν κανείς να τις λάβει υπ’όψιν είναι επιστημονικά επιβλαβές. Στη συνέχεια, ο τελικός στόχος θα είναι η σύνταξη μίας Μελέτης, η οποία θα αποτελεί μία νέα, θεωρητική και συστηματική εργασία.

Ωστόσο, το LM-DP δεν κηρύσσει ούτε έχει ως στόχο να αποδείξει τις ευεργεσίες ενός υποτιθέμενου οικουμενικού δημοσίου δικαίου, όπως κάποιοι το ήλπισαν ή το ονειρεύτηκαν παλιότερα (κυρίως κατά τις αποικιοκρατικές περιόδους, με αφετηρία την εξιδανικευμένη «ρωμαιοποίηση» ενός jus commune). Στόχος του LM-DP είναι η κατανόηση και η ανάλυση της τυχόν εναρμόνισης των επιμέρους δικαίων και όχι η απόδειξη ενός υποτιθέμενου δικαιϊκού οικουμενισμού.

6. Ποιες χώρες συμμετέχουν στη σύγκριση;

Η Μεσόγειος αποτελείται από 23 χώρες ή κράτη (με αλφαβητική σειρά): Αίγυπτος, Αλβανία, Αλγερία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Γαλλία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο (Γιβραλτάρ), Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λίβανος, Λιβύη, Μάλτα, Μαρόκο, Μαυροβούνιο, Μονακό, Παλαιστίνη, Σλοβενία, Συρία, Τυνησία και Τουρκία.

Το LM-DP έχει αναγκαστικά ως αρχικό κίνητρο τη δίψα για γνώση και για τη μετάδοση της γνώσης αυτής. Σε ένα πρώτο επίπεδο, στοχεύει στην (ανύπαρκτη σήμερα) καταγραφή πληροφοριών σχετικά με την ύπαρξη δημοσίων δικαίων γύρω από τη Μεσόγειο. Σε πρώτο στάδιο (από το 2012 έως το 2014), το  LM-DP έστρεψε το ενδιαφέρον του στη Δυτική Μεσόγειο όπου, για ιστορικούς και γεωγραφικούς λόγους, βρέθηκαν σε αλληλεπίδραση οι 5 χώρες του ιδρυτικού «πυρήνα» (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Μαρόκο, Τυνησία). Η Μεσόγειος είναι ένα σύνολο κρατών με γεωγραφικούς, πολιτικούς, γεω-πολιτικούς και ιστορικούς δεσμούς, του οποίου η μελέτη μπορεί να αποδειχθεί πολύ γόνιμη. Το LM-DP αρχικά ενδιαφέρθηκε για αυτές τις 5 χώρες, οι οποίες συνδέονται, όχι μόνο λόγω της ιστορίας τους και της γεωγραφικής τους θέσης, αλλά και λόγω του ότι επιδόθηκαν όλες σε μία συνταγματική διεργασία περιφερειοποίησης, καθώς και του ότι προσέλαβαν το μοντέλο διακυβέρνησής τους ως μέσω προστασίας δικαιωμάτων. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, το LM-DP καλεί όλες τις μεσογειακές χώρες να ενταχθούν σε αυτό, μέσω ανταποκριτών και, ει δυνατόν, με τη συγκρότηση νέων ερευνητικών ομάδων, οι οποίες θα ενταχθούν στον «αρχικό πυρήνα» των ιδρυτικών χωρών. Ήδη το 2016 έχουν ενταχθεί τρεις ακόμη χώρες: η Ελλάδα (2014), καθώς και ο Λίβανος (2015) και η Αλγερία (2016). Επιπλέον, νέες ερευνητικές ομάδες βρίσκονται υπό ίδρυση σε άλλες χώρες.

7. Από την 1η Αυγούστου 2017, το Lm-Dp μετρά πλέον δώδεκα ομάδες, ήδη συγκροτημένες ή υπό συγκρότηση, στις παρακάτω χώρες: Αίγυπτος, Αλγερία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Λίβανος, Μαρόκο, Συρία, Τυνησία και Τουρκία.

[MapFig mapid= »1″]

8. Τι συγκρίνεται;

Είναι και θα παραμείνει αδύνατο (έστω και αν αφιερωθούν είκοσι χρόνια μελέτης) να συγκρίνει κανείς το σύνολο του δημοσίου δικαίου δύο ή (όπως εν προκειμένω) πέντε κρατών. Είναι λοιπόν απαραίτητο να οριοθετήσουμε τη μελέτη σε κάποιες εμβληματικές ενότητες ή τομείς του δημοσίου δικαίου. Η μελέτη κάποιων από αυτούς τους τομείς μοιάζει επιβεβλημένη, ενώ η ένταξη άλλων στο πρόγραμμα αποτελεί εκδήλωση της θέλησης των ιδρυτών του LM-DP να προωθήσουν συγκεκριμένες ερευνητικές πτυχές του δημοσίου δικαίου. Έτσι, αντικείμενο μελέτης θα αποτελέσουν τα παρακάτω 16 θέματα:

Ιστορία του δημοσίου δικαίου (1)· Πηγές του Δικαίου και νομοκανονιστική παραγωγή (2)· Δημόσια εξουσία(-ες) & διακυβέρνηση(-εις) του κράτους (Συνταγματικό Δίκαιο) (3)· Γεωγραφική διαίρεση της εξουσίας (και περιφερειοποίηση) (4)· Θεσμικό πλαίσιο (διοικητικές αρχές) (5)· Κοινοβουλευτικό δίκαιο (6)· Δημοκρατία & εκλογικά συστήματα (7)· Εγγύηση & προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων (8)· Περιβάλλον / Χωροταξία / Ιδιοκτησιακά καθεστώτα (9)· Δημόσια οικονομικά & συστήματα δημοσιονομικού δικαίου (10)· Συνταγματική δικαιοσύνη (11)· Διοικητική δικαιοσύνη (12)· Εργαζόμενοι στο δημόσιο και δημόσιοι υπάλληλοι (13)· Δημόσιες υπηρεσίες (14)· Δημόσιες συμβάσεις (15)· Δίκαιο των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (16).

9. Η γέννηση του LM-DP είναι ίσως πάνω απ’όλα μία όμορφη ανθρώπινη περιπέτεια.

10. Καρπός όμορφων συναντήσεων και φιλόδοξων μεσογειακών σχεδίων,το LM-DP πολύ γρήγορα απέκτησε ταχύτητα κρουαζιερόπλοιου και είναι πλέον στραμμένο με αποφασιστικότητα προς το μέλλον και την αλληλεγγύη.

NB : texte originel du pr. Touzeil-Divina.

Ο Mathieu TOUZEIL-DIVINA είναι Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Toulouse 1 Capitole. Είναι ιδρυτής του Μεσογειακού Εργαστηρίου Δημοσίου Δικαίου, το οποίο δημιούργησε το 2012 και του οποίου τελεί Διευθυντής, κατόπιν της μετατροπής του από άτυπο ερευνητικό δίκτυο σε σύλλογο με νομική προσωπικότητα. Ειδήμων στο Γενικό Δημόσιο Δίκαιο, Ο Mathieu TOUZEIL-DIVINA προωθεί την Ενότητα του Δικαίου (εξ ου και η ίδρυση, με πρωτοβουλία του το 2004, του Collectif l’Unité du Droit (Σύλλογος Η Ενότητα του Δικαίου, www.unitedudroit.org)). Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν το δημόσιο και το συνταγματικό δίκαιο στη Γαλλία και … στη Μεσόγειο. Κάποιες από τις μελέτες του είναι : La doctrine publiciste (1800-1880) [Η Θεωρία του Δημοσίου Δικαίου] (2009) και Dictionnaire de Droit public interne [Λεξικό Εσωτερικού Δημοσίου Δικαίου] (2017).

Traduction (au 01 juillet 2017) par Mme Afroditi MARKETOU